KTTO, Toplumsal Dayanışma 2’inci Ekonomik Tedbirler ve Destek Paketi ile ilgili açıklama yaptı, eleştirilerde bulundu.
Açıklamanın tam metni şu şekilde:
“Hükümetimiz tarafından açıklanan Toplumsal Dayanışma İçin İkinci Ekonomik Tedbirler ve Destek Paketi Odamız ile istişare edilerek, öneriler paylaşılarak ve görüşler alınarak hazırlanmıştır. Önerilerimiz bu pakete tam olarak yansıtılmamış olmakla birlikte ortak çalışmadan memnuniyet duyduğumuzu ifade etmek istiyoruz. Bu anlayışın devam edeceğinin bir göstergesi saydığımız Ekonomik Kurul çalışmalarına aynı gönüllükle katılacak ve üçüncü pakette yer alacağı açıklanan turizm, yükseköğretim ve inşaat sektörlerine ilişkin önlemlerin saptanmasına katkı koymaya devam edeceğiz.
İSTİHDAM DESTEKLERİ
Hükümet tarafından açıklanan pakette istihdamın desteklenmesi için geliştirilen önlemlerin, işletmelerimizin yararına olacağını düşünülmektedir. Bu bağlamda sosyal güvenlik primlerinin %75’nin devlet tarafından karşılanması, kapalı sektörlere maaş desteği verilmesi ve küçük işletmelere 4000 TL’lik katkı yapılması iş yerlerinin açık tutulmasını kolaylaştıracaktır. Bu haliyle paketin istihdamın devamlılığını sağlamak bakımından bazı yeni olanaklar sunduğu görülmekle birlikte, 1,500 TL ücret desteğinin sektör ve kapalı /açık işletme ayırımı gözetilmeden yıl sonuna kadar verilmesine yönelik bir açılım içermemesini önemli bir eksiklik olarak değerlendiriyoruz.
KREDİ PAKETLERİ
Toplumsal Dayanışma İçin İkinci Ekonomik Tedbirler ve Destek Paketi kapsamında yer alan ve kredi kullanılmasını kolaylaştıran önlemler de yararlı sonuçlar verebilir. Bu kapsamda özellikle 100 bin TL’ye kadar olan kredilerin kullanımının kolaylaştırılması piyasadaki nakit dolaşımını hızlandıracak ve yararlı sonuçlar üretecektir.
Kredi Garanti Fonu destekli kredilerin uzun vadeli olarak düşünülmesi, büyük miktardaki kredi taleplerinin karşılanmasını ve kullanılmasını da kolaylaştıracaktır.
DEVLET BORÇLARI VE YATIRIMLAR
İşletmelerimize ve çalışanlara yönelik olarak alınan önlemler dışında kamunun 385 milyon TL’lik piyasa borcunun bir ay içinde ödenecek olmasının ve 2020 yılı içinde 500 milyon TL’lik altyapı yatırımı yapılacağının açıklanmasını da önemli bir kazanım olarak görmekteyiz. Bu işlemlerin bürokratik engellere takılmasının önlenmesi ve 800 milyon TL’yi aşkın kaynağın erken zamanda piyasaya akmasının sağlanması işsizliğin önlenmesine ve işletmelerin devamlılığına önemli bir katkı sağlayacağı kuşkusuzdur.
SEKTÖREL ÖNLEMLER
Bu arada konut alımına getirilen kolaylıklar inşaat sektörümüzün hareketlenmesine olanak sağlayacaktır.
Araçlarda uygulanan KDV indiriminin devam ettirilmesi doğru bir karar olarak değerlendirilmiştir. Daralan ekonomimizde benzer KDV indirimi uygulamalarının özellikle beyaz eşya ve mobilya gibi alanlarda da hayata geçirilmesinin piyasada belirgin bir hareketliliğe neden olacağı öngörülmektedir.
2018 döviz krizi döneminde yapıldığı gibi kiracı ve mal sahiplerinin mağduriyetlerini giderecek ve ilişkileri sağlamlaştıracak benzeri tedbirlerin alınmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
KAMU MALİYESİ
Başbakan Tatar, Toplumsal Dayanışma İçin İkinci Ekonomik Tedbirler ve Destek Paketi’ne ilişkin açıklamasında, kamu gelirlerinin devamlılığının sağlanmasını da önemli hedeflerin biri olarak açıklamıştır. İş dünyasının önerileri arasında bulunan devlete olan yükümlülüklerin ertelenmesi ve KDV indirimlerinin daha yaygın olarak hayata geçirilmesi gibi önlemlerin pakette yer almamasının en önemli nedeni, kamunun gelir kaynaklarını korumak güdüsü olmalıdır. Ne var ki, “kamunun geliri” olarak nitelenen gelir kalemlerinin hane halkları ve reel sektör için “kamusal gider” olduğu ve hayatı pahalılaştıran unsurların başında geldiği unutulmamalıdır. Bu bağlamda Toplumsal Dayanışma İçin İkinci Ekonomik Tedbirler ve Destek Paketi’nin önemli zayıflıklarından birinin kamunun finansmanını piyasadan çekilecek kaynaklar ile sağlama düşüncesi olduğu görülmektedir. KKTC devleti, piyasaya olumlu etkisi sınırlı kalacak harcamalardan kaçınmayı ve reel sektör üzerindeki yükünü hafifletmeyi de temel bir hedef olarak belirlemek zorundadır. Dünyanın çeşitli ülkelerinde hazırlanan ekonomik tedbirler paketlerinde devletin piyasadan topladığı vergiler 6 ay ötelenmiştir. Devlet piyasadan para çekmemeli, aksine kaynak aktarmalıdır.
İZLEME VE DEĞERLENDİRME
Dünyayı etkisi altına alan Covid-19 krizinin nasıl gelişeceği henüz daha belirsizliğini korumaktadır. Bu belirsizlik, kesin yol haritalarının oluşturulmasını engellemekte ve alınan önlemlerin sonuçlarının tahmin edilmesini zorlaştırmaktadır. Toplumsal Dayanışma İçin İkinci Ekonomik Tedbirler ve Destek Paketi ile alınan önlemlerin sonuçlarının ne olacağını kesin olarak öngörmek de olanaksızdır. Hükümetin özellikle maaş desteğini gündemde tutması ve yeni kriz halinde ilk ve acil önlem olarak uygulamaya koyması gerekecektir.
Kıbrıs Türk Ticaret Odası, bu belirsizliğin bilincinde olarak gelişmeleri izlemeye, oluşturulacak Ekonomik Kurul’da KKTC hükümeti ve diğer sivil toplum örgütlerimiz ile birlikte çalışarak halkımızın bu krizi en az zarar ile atlatabilmesi için katkı koymaya devam edecektir.”
